Porady
Decybelomierze (lub mierniki poziomu dźwięku) są używane do monitorowania hałasu komunikacyjnego lub lotniczego, hałasu na placu budowy, hałasu handlowego lub przemysłowego oraz hałasu związanego z rekreacją. Jest to szczególnie ważne tam, gdzie wymagana jest zgodność z ustawą o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz przepisami UE dotyczącymi dopuszczalnych poziomów dźwięku na stanowiskach pracy i w otoczeniu. Pomiar poziomu dźwięku zyskuje na znaczeniu we wszystkich dziedzinach, zwłaszcza w formie pomiarów mobilnych, na przykład w celu oceny możliwych czynników stresowych w biurach lub w przypadku hałasu drogowego.
Pomiar dźwięku za pomocą przenośnych mierników dźwięku umożliwia bardzo szybkie sprawdzenie sytuacji, jak również regularne pomiary kontrolne. Niektóre mierniki dźwięku posiadają możliwość wewnętrznej pamięci, tzw. rejestratora danych, dzięki któremu możliwe jest długotrwałe zapisywanie wyników pomiarów.
Decybelomierz jest bardzo czułym urządzeniem do pomiaru ciśnienia. Dlaczego? Dźwięk to gwałtowna zmiana warunków ciśnienia w powietrzu w zakresie częstotliwości słyszalnych dla człowieka o określonych wzorach fal. Słuch człowieka ma zakres częstotliwości od 16 Hz do 20 000 Hz (ciśnienie od 0,00002 Pa do 20 Pa). Z wiekiem słyszalność wyższych częstotliwości zwykle maleje.
W urządzeniach do pomiaru decybeli jako czujnik stosowany jest mikrofon, który odbiera fale dźwiękowe i przetwarza je na odpowiedni sygnał elektryczny. W zależności od wymaganej czułości i dokładności, stosuje się zwykle elektretowe mikrofony pojemnościowe. Dzięki sygnałowi elektrycznemu dostarczanemu przez mikrofon informacja pokazywana jest na wyświetlaczu, a dane mogą być przechowywane przez (programowalne) okresy rejestracji dźwięku jako długoterminowy monitoring. Większość jednostek można skalibrować za pomocą (opcjonalnego) kalibratora poziomu dźwięku, aby uzyskać wysoką dokładność pomiaru.
Dodatkowe funkcje i wyposażenie to przegródki na karty SD do przechowywania wyników pomiarów bezpośrednio w urządzeniu, przypinana osłona przeciwwietrzna na mikrofon, która nie przeszkadza w pomiarze poziomu dźwięku (zwykle w zestawie) oraz gwinty do statywu.
Pomiar emisyjności bada dźwięk wywołane przez konkretne źródło (na przykład hałas emitowany przez samolot określonego typu). Ponieważ poziom ciśnienia akustycznego zawsze zależy od odległości od generujacego go źródła dźwięku, w przypadku pomiarów emisji bezwzględnie konieczne jest podanie nie tylko zmierzonego poziomu, ale także odległości, w jakiej dokonano pomiaru.
W pomiarach emisji poziom ciśnienia akustycznego mierzony jest bezpośrednio w miejscu, w którym oddziałuje na ludzi. Przykładem może być pomiar poziomu ciśnienia akustycznego w domu położonym na ścieżce podejścia do lotniska. W przypadku pomiarów emisji nie ma znaczenia liczba obecnych źródeł dźwięku i ich odległość od punktu pomiarowego.
Jednostką poziomu dźwięku jest decybel o skrócie dB. Decybel jest tzw. pomocniczą jednostką miary. Przykładowe wartości dB to:
| Źródło dźwięku | Odległość | Ciśnienie akustyczne | Poziom ciśnienia akustycznego |
|---|---|---|---|
Próg bólu |
bezpośrednio przy uchu | 100 Pa |
134 dB |
Uszkodzenie słuchu w wyniku krótkotrwałego narażenia |
bezpośrednio przy uchu | od 20 Pa | 120 dB |
Samolot myśliwski |
100m | 6,3 do 200 Pa | 110 do 140 dB |
| Dyskoteka | 1 m |
2 Pa |
100 dB |
Uszkodzenie słuchu przy długotrwałym narażeniu |
bezpośrednio przy uchu |
od 360 mPa |
85 dB |
Droga główna |
bezpośrednio przy uchu |
od 360 mPa |
85 dB |
Normalna rozmowa |
1 m |
2 do 20 mPa |
40 do 60 dB |
Bardzo cichy pokój |
bezpośrednio przy uchu |
200 do 630 μPa |
20 do 30 dB |
Szum liści |
bezpośrednio przy uchu |
63,2 μPa |
10 dB |
Próg słyszalności (przy 2 kHz) |
bezpośrednio przy uchu |
20 µPa |
0 dB |
Oznaczenie dB(A) ocenia słyszalny zakres częstotliwości najbliższy ludzkiemu uchu. Odpowiada krzywym jednakowych poziomów głośności na poziomie około 20-40 fon. dB(C) to waga częstotliwości, w której niższe częstotliwości są silniej wykrywane, między innymi do pomiaru wartości maksymalnej (szczytowej). Odpowiada krzywym równym poziomom głośności przy około 50-70 fon. dB(Z) opisuje odpowiedź częstotliwościową w zakresie od 10 Hz do 20 kHz, gdzie odchylenie od liniowości wynosi ±1,5 dB.
Do każdego decybelomierza dołączona jest karta katalogowa oraz często wielojęzyczna instrukcja obsługi, która zawiera dokładne informacje o wszystkich parametrach technicznych.
Jakie konsekwencje może mieć nadmierny hałas?
- Uszkodzenie słuchu do utraty słuchu włącznie
- Objawy stresu związanego z pracą
- Zaburzenia biorytmu, zaburzenia snu
- Zwiększone ryzyko wypadków, ponieważ sygnały ostrzegawcze nie są słyszane
Na co należy zwrócić uwagę przy stosowaniu decybelomierzy?
Pomiar jest niedopuszczalny w momencie, gdy panują niekorzystne warunki środowiskowe. Należą do nich wilgoć lub wysoka wilgotność, pył lub palne gazy, pary lub rozpuszczalniki, burze lub inne silne pola elektrostatyczne. Ponadto w obiektach handlowych należy przestrzegać wszystkich przepisów dotyczących zapobiegania wypadkom. W obiektach szkoleniowych lub warsztatach hobbystycznych i majsterkowiczów obsługa decybelomierzy powinna być nadzorowana przez przeszkolony personel. Z zasady nigdy nie należy włączać urządzenia pomiarowego natychmiast po przeniesieniu go z zimnego do ciepłego pomieszczenia. Kondensacja, która tworzy się w urządzeniu, może je w pewnych okolicznościach zniszczyć. Po wyłączeniu urządzenia należy pozwolić mu się ogrzać do temperatury pokojowej.
Jak długo działa decybelomierz?
Żywotność wynosi około dziesięciu lat, ale zależy to od różnych czynników. Należą do nich częstotliwość użytkowania, zanieczyszczenie środowiska w miejscu użytkowania, a także przechowywanie i pielęgnacja urządzenia. Ponadto istotną rolę odgrywa kompatybilność oprogramowania oceniającego z popularnymi systemami PC.
Jak rozpoznać uszkodzony decybelomierz?
W większości przypadków brak wskazania na wyświetlaczu oznacza niedziałający zasilacz. W przypadku niedziałających interfejsów do komputerów PC należy sprawdzić kompatybilność miernika poziomu dźwięku z używanym oprogramowaniem lub systemem operacyjnym komputera.