Odbiór wielu programów telewizyjnych przy minimalnym nakładzie pracy – to główne powody, dla których instalacje satelitarne cieszą się tak dużą popularnością w gospodarstwach domowych. Coraz częściej spotyka się je także na budynkach firmowych. Czym jednak dokładnie są takie instalacje, z jakich elementów się składają i na co zwrócić uwagę podczas montażu? W naszym poradniku znajdziesz odpowiedzi na najważniejsze pytania.
Aby odbierać cyfrowe kanały telewizyjne, można skorzystać z trzech rozwiązań: DVB-C (telewizja kablowa), DVB-T (naziemna antena) oraz DVB-S (telewizja satelitarna). W przypadku DVB-S sygnał nadawany jest przez satelity znajdujące się na orbicie okołoziemskiej, które transmitują programy telewizyjne i radiowe.
Skrót DVB-S oznacza Digital Video Broadcasting – Satellite. Pierwsze transmisje rozpoczęto w 1994 roku. W 2005 roku wprowadzono jego rozwinięcie – DVB-S2, zapewniające bardziej wydajną i nowoczesną formę przesyłu.
Do odbioru telewizji satelitarnej niezbędna jest instalacja SAT, która składa się z trzech głównych elementów: anteny satelitarnej (czaszy), konwertera oraz odbiornika SAT.
Z perspektywy Ziemi orbita geostacjonarna wydaje się gęsto wypełniona satelitami. Dzięki dużej odległości od naszej planety między poszczególnymi systemami pozostaje jednak sporo wolnej przestrzeni.
Aby odbierać sygnały telewizyjne z satelitów, potrzebna jest instalacja SAT, składająca się z kilku kluczowych elementów.
LNB
Dwa krótkie druty są właściwymi antenami SAT.
Telewizyjne satelity nadają w paśmie 10,7–12,75 GHz (czyli 10,7–12,75 miliarda drgań na sekundę). Odpowiadające im anteny odbiorcze mają długość zaledwie kilku milimetrów.
Dla poprawnego odbioru sygnału jeden z prętów antenowych ustawiony jest poziomo, a drugi pionowo. Oba znajdują się w tzw. konwerterze LNB (Low Noise Blockconverter), czyli niskoszumowym przetworniku sygnału.
To właśnie w LNB sygnały satelitarne są wzmacniane i przekształcane do pasma 950–2150 MHz, które można bez problemu przesyłać za pomocą kabla koncentrycznego.
Nowoczesne konwertery oferują jednak znacznie więcej funkcji. W naszym poradniku znajdziesz szczegółowe informacje o rodzajach LNB i ich możliwościach.
Reflektor satelitarny (talerz, czasza)
Zadaniem anteny satelitarnej jest odbicie i skupienie sygnału.
Aby sygnał docierający do krótkich pinów antenowych w LNB był wystarczająco silny, stosuje się reflektor.
Działa on podobnie jak soczewka skupiająca – wychwytuje fale z satelity i kieruje je do wejścia (feed) konwertera LNB.
Potocznie reflektor satelitarny nazywany jest anteną satelitarną, choć technicznie nie jest to do końca poprawne. Właściwe anteny znajdują się bowiem wewnątrz LNB. Bardziej trafne określenie to „talerz” lub „czasza satelitarna”.
Odbiornik SAT (SAT-Receiver)
Odbiornik steruje konwerterem LNB i przełącza programy.
Po przekształceniu sygnału przez LNB na częstotliwość odpowiednią do przesyłu kablem, może on zostać przekazany do odbiornika satelitarnego.
Odbiornik może być osobnym urządzeniem lub elementem zintegrowanym z telewizorem.
Do jego głównych zadań należą:
- zasilanie i sterowanie LNB lub multiswitcha,
- przełączanie programów,
- dostarczanie obrazu i dźwięku do telewizora.
Multiswitche
Multiprzepłącznik rozdziela sygnały SAT do poszczególnych odbiorców.
W instalacjach satelitarnych obsługujących wielu użytkowników stosuje się multiswitche. Urządzenie to posiada cztery wejścia SAT, do których najczęściej podłącza się konwerter typu Quattro-LNB. Dzięki temu możliwy jest odbiór sygnałów w dolnym paśmie częstotliwości 10,7–11,75 GHz (Low-Band) oraz w górnym paśmie 11,8–12,75 GHz (High-Band), zarówno w polaryzacji pionowej, jak i poziomej.
W zależności od wybranego programu, tuner satelitarny przesyła przez przewód antenowy napięcie stałe: 14 V dla sygnałów z polaryzacją pionową lub 18 V dla sygnałów z polaryzacją poziomą. Jeśli ma być odbierany kanał z górnego pasma częstotliwości, napięcie to zostaje dodatkowo modulowane sygnałem sterującym 22 kHz.
Multiswitch rozpoznaje przesyłane napięcie i sygnał sterujący, a następnie odpowiednio łączy dany port wyjściowy z właściwym wejściem.
Wskazówka:
Aby użytkownik nie musiał samodzielnie dobierać elementów i martwić się o ich kompatybilność, dostępne są gotowe zestawy SAT. Ich główną zaletą jest to, że wszystkie komponenty są idealnie dopasowane zarówno pod względem mechanicznym, jak i elektrycznym.
Antena satelitarna może zostać zamontowana w każdym miejscu, które zapewnia swobodny dostęp do sygnału z satelity. W Polsce większość anten skierowana jest na system satelitarny ASTRA, co wymaga niezakłóconego widoku w kierunku południowym.
Nie ma znaczenia, czy antena znajduje się na balkonie, w ogrodzie, na ścianie budynku czy na dachu – kluczowe jest tylko to, aby miała wolną przestrzeń w stronę satelity. Poszczególne miejsca montażu różnią się jednak pod względem praktycznym:
Balkon lub ogród:
✓ Łatwy dostęp podczas serwisu lub w przypadku konieczności usunięcia śniegu z czaszy.
✗ Mniejsza ochrona przed przypadkowym przestawieniem lub nieuprawnionym dostępem.
Wand oder Dach:
✓ Większe bezpieczeństwo przed przestawieniem i ingerencją osób trzecich.
✗ Trudniejszy dostęp w sytuacjach serwisowych lub przy zalegającym śniegu.
Ostateczny wybór miejsca montażu zależy od tego, gdzie możliwy jest niezakłócony odbiór sygnału i gdzie czasza będzie najmniej uciążliwa wizualnie. Ważne jest również, aby przewody nie były nadmiernie długie.
Aby sprawdzić, czy wybrane miejsce montażu jest odpowiednie, należy najpierw ustalić, którego satelitę chcemy odbierać.
Sprawdzenie kierunku odbioru
Poziome ustawienie zgodnie z długością geograficzną miejsca montażu.
Pozycja satelity podawana jest w stopniach na wschód (E) lub zachód (W) od południka zerowego. Ten przebiega półkolem od bieguna północnego do południowego przez londyńskie obserwatorium w Greenwich.
Dla prawidłowej oceny miejsca montażu anteny SAT trzeba znać zarówno pozycję wybranego satelity, jak i położenie geograficzne punktu montażowego względem południka zerowego.
Wynika to z faktu, że satelity znajdują się na orbicie geostacjonarnej nad równikiem. Dokładna regulacja polega na przesunięciu anteny o 7,2° w lewo od kierunku południowego (19,2°E – 12°E = 7,2°), licząc z perspektywy osoby stojącej za czaszą.
Sprawdzenie kąta nachylenia
Im dalej na północ, tym bardziej antena jest ustawiona pod kątem.
Kąt ustawienia anteny satelitarnej (tzw. elewacja) zależy od wybranego satelity i miejsca montażu. Zasada jest prosta: im dalej na południe znajduje się punkt instalacji, tym bardziej talerz należy skierować ku górze.
Wiele uchwytów anten satelitarnych wyposażonych jest w skalę, która umożliwia wstępne ustawienie kąta przed montażem. Choć nie są one bardzo precyzyjne, stanowią przydatny punkt odniesienia.
Swobodna widoczność satelity
Instalacje SAT nie mogą być zasłonięte przez żadne przeszkody.
Często spotyka się anteny zamontowane w nietypowych miejscach – pod okapem, na balkonach czy za krzewami. Pojawia się wtedy pytanie: czy odbiór będzie prawidłowy, czy też dach, balkon albo rośliny częściowo zasłonią sygnał?
Kierunek boczny (horyzontalny) można jeszcze stosunkowo łatwo ocenić, przedłużając w myślach ramię uchwytu LNB. Trudniej jest z kierunkiem pionowym.
W razie wątpliwości warto sięgnąć po odpowiednie tabele lub skorzystać z miernika kąta ustawienia anteny (tzw. SAT-finder).
| Wysokość | Różnica wysokości w cm przy odległości 1 m | Minimalna odległość w metrach do przeszkody o wysokości 10 m |
|---|---|---|
| 27° | 50,95 | 19,63 |
| 28° | 53,17 | 18,81 |
| 29° | 55,43 | 18,04 |
| 30° | 57,74 | 17,32 |
| 31° | 60,09 | 16,64 |
| 32° | 62,49 | 16,00 |
| 33° | 64,94 | 15,40 |
| 34° | 67,45 | 14,83 |
| 35° | 70,02 | 14,28 |
Praktyczna wskazówka: wybierz stabilny uchwyt
Nie ma znaczenia, czy antena satelitarna zostanie zamontowana na ścianie, balkonie, dachu czy w ogrodzie – kluczowe jest, aby miała „wolny widok” na satelitę. O jakości odbioru decyduje jednak przede wszystkim stabilność uchwytu. Nawet najlepsza antena nie zapewni trwałego, dobrego obrazu, jeśli zostanie zamocowana na chwiejnym maszcie lub niestabilnym uchwycie ściennym. Ponieważ talerz anteny stanowi duże obciążenie dla wiatru, uchwyt musi być solidny, a wszystkie śruby odpowiednio dokręcone.
Żaden drut ekranujący nie może stykać się z przewodnikiem środkowym.
Podłączenie instalacji satelitarnej jest stosunkowo proste – wystarczy połączyć poszczególne elementy za pomocą przewodów koncentrycznych.
Podczas montażu złączy typu F należy jednak zwrócić szczególną uwagę, aby druciki oplotu (biegun ujemny) nie dotykały przewodu środkowego (biegun dodatni).
W przeciwnym razie bezpiecznik w odbiorniku satelitarnym co prawda zadziała, ale konwerter LNB nie otrzyma napięcia zasilającego i odbiór sygnału będzie niemożliwy.
Korzystając z istniejącej instalacji, trzeba sprawdzić, czy w ścianach nie znajdują się ukryte rozgałęźniki, filtry lub gniazda antenowe.Wiele z nich
wyposażonych jest w kondensatory, które odcinają napięcie stałe, uniemożliwiając zasilanie LNB.
Jeśli antena obsługuje tylko jednego użytkownika, instalacja jest wyjątkowo prosta: antena, konwerter Single-LNB, odbiornik (receiver) i przewód koncentryczny prowadzący do telewizora – i gotowe. Największą trudność może stanowić jedynie wykonanie otworów pod prowadzenie kabli.
Dla dwóch użytkowników stosuje się konwerter Twin-LNB.
Konwerter Quad-LNB umożliwia podłączenie do czterech odbiorników bezpośrednio do LNB.
W przypadku większej liczby odbiorców najlepiej sprawdza się zestaw z konwerterem Quattro-LNB i multiswitchem.
W przypadku jednego uczestnika instalacja jest bardzo prosta.
Antena satelitarna może być ustawiana na podstawie obrazu telewizyjnego. W tym celu należy włączyć odbiornik na zaprogramowany kanał, a następnie obracać antenę w prawo, lewo, w górę lub w dół, aż pojawi się sygnał. Po znalezieniu obrazu uchwyt należy ustawić w tej pozycji – stabilnie, ale z możliwością dalszej korekty.
Kolejnym krokiem jest lekkie przekręcenie anteny w lewo i w prawo, aż obraz zniknie. W tych dwóch punktach warto zaznaczyć położenie uchwytu, a następnie ustawić antenę dokładnie pomiędzy nimi. W przypadku regulacji kąta nachylenia (tzw. elewacji) postępuje się według tej samej zasady.
Dokładniejszą metodą jest wykorzystanie miernika sygnału SAT-Finder. Prostsze modele podłącza się pomiędzy LNB a odbiornik i pozwalają one wskazać maksymalną siłę sygnału.
Bardziej zaawansowane urządzenia posiadają wbudowany akumulator i mogą być podłączone bezpośrednio do LNB, bez udziału odbiornika. Oprócz siły i jakości sygnału pokazują także, z którego satelity w danym momencie pochodzi transmisja. Ze względu na wyższą cenę, profesjonalne SAT-Findery są przeznaczone głównie dla osób korzystających z nich na co dzień.
Wysokiej jakości lokalizatory SAT pokazują siłę sygnału i satelitę.
Praktyczna wskazówka: Uwaga przy regulacji!
Niezależnie od tego, czy ustawiasz antenę na podstawie obrazu telewizyjnego, czy za pomocą miernika – zawsze chwytaj ją wyłącznie za uchwyt. Obracanie anteny za czaszę powoduje jej odkształcenie i prowadzi do błędnych ustawień.
Jak duża powinna być antena satelitarna?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy sprawdzić w Internecie mapy pokrycia dla poszczególnych satelitów. Pokazują one, jakiej wielkości antena jest wymagana w danym regionie. Jeśli jednak z jednej instalacji ma korzystać kilku użytkowników poprzez rozdzielacz SAT lub multiswitch, warto wybrać większą czaszę. Jest to szczególnie istotne przy długich odcinkach kabla SAT.
Co oznacza DVB-S2?
DVB-S to skrót od Digital Video Broadcasting-Satellite, czyli cyfrowej telewizji satelitarnej. Standard DVB-S2 jest jego następcą. Od 30 kwietnia 2012 roku, po wyłączeniu programów analogowych, w użyciu pozostają wyłącznie cyfrowe instalacje SAT.
Czym jest HD i HDTV?
Programy HD nadawane są w wysokiej rozdzielczości (High Definition), co zapewnia większą liczbę pikseli, lepszy kontrast i wyraźniejszy obraz. Pierwszy standard telewizyjny 4:3 oferował rozdzielczość 768 × 576 pikseli. Obecnie rozróżnia się:
HD „720p” – 1280 × 720 pikseli,
Full HD „1080i/p” – 1920 × 1080 pikseli.
Litera p oznacza obraz progresywny, w którym wszystkie linie wyświetlane są jednocześnie. Litera i oznacza obraz z przeplotem, gdzie najpierw prezentowane są linie nieparzyste, a następnie parzyste. W przypadku rozdzielczości 4K ekran dzielony jest na cztery części, a każda z nich wyświetlana jest w jakości 1920 × 1080 pikseli.
Czym wyróżnia się antena satelitarna do kampera?
Campingowe zestawy SAT przeznaczone są do użytku mobilnego. Czasze są mniejsze, ale wyposażone w wysokiej jakości pojedynczy konwerter cyfrowy (Single-LNB). Taka instalacja jest lekka, łatwa w transporcie i szybka w montażu. Odbiorniki zazwyczaj działają na napięciu 12 V, co umożliwia podłączenie do gniazda zapalniczki w samochodzie. W zestawie często znajduje się również kabel SAT z fabrycznie zamontowanym złączem F.