Typy i zastosowanie wyłączników czasowych

Wyłącznik czasowy (programator czasowy) jest popularnym rozwiązaniem sterowania obwodami i urządzeniami elektrycznymi. Programator taki jest doskonałą formą prostej automatyki domowej. Wyłącznik czasowy jest urządzeniem włączającym lub wyłączającym obwody elektryczne lub urządzenia w zaprogramowanym interwale czasowym (tzw. programie czasowym).

Typy programatorów czasowych 

Obecnie na rynku możemy znaleźć szeroki asortyment urządzeń do sterowania obwodami elektrycznymi. Biorąc pod uwagę jednak ich budowę wewnętrzną oraz mechanizm działania możemy podzielić je na dwa podstawowe typy:

Sterowniki czasowe z mechanizmem mechanicznym

W przełącznikach tego rodzaju zastosowany jest klasyczny mechanizm zegarowy napędzany zazwyczaj silnikiem krokowym. Czas, po którym urządzenie zostanie wyłączone, ustalany jest zazwyczaj za pomocą pokrętła oraz odpowiednich pinów.
Niewątpliwymi zaletami takich wyłączników jest:

  • łatwa obsługa,
  • prosta i tania konstrukcja,
  • niski pobór energii.

Do wad tej konstrukcji możemy zaliczyć między innymi:

  • niską dokładność przełączania (15-minutowe interwały, brak możliwości ustawienia z dokładnością co do sekundy),
  • brak możliwość ustawienia programu tygodniowego,
  • głośną pracę (słyszalny charakterystyczny odgłos pracy mechanizmu).

Sterowniki czasowe z mechanizmem elektronicznym

W programatorach tego typu wykorzystywany jest elektroniczny układ sterujący. Układ ten umożliwia dokładne sterowanie i programowanie skomplikowanych sekwencji czasowych w ujęciu dobowym lub tygodniowym. Programatory cyfrowe wyposażone są w wyświetlacz umożliwiający kontrolę pracy układu. Mechaniczne przełączniki mają bardzo niski pobór mocy, poniżej jednego wata. Nieco wyższe jest zużycie energii cyfrowych wyłączników czasowych – w ich przypadku zużycie może wynosić do 6 W.

Do zalet elektronicznych sterowników czasowych należy:

  • dokładność ustawień (możliwość ustawienia przełączania co do sekundy),
  • możliwość programowania cykli przełączania w ujęciu tygodniowym i rocznym,
  • liczne funkcje dodatkowe .

Do wad elektronicznych programatorów czasowych możemy zaliczyć:

  • skomplikowaną obsługę,
  • wyższe koszty utrzymania,
  • wyższy pobór energii elektrycznej.

Podział programatorów ze względu na sposób montażu

Wybierając odpowiedni programator, warto zwrócić uwagę na sposób montażu urządzenia. Obecnie w sprzedaży można spotkać programatory czasowe z dwoma typami podłączeń. Są to:
1. Programatory zasilane poprzez klasyczne gniazdko elektryczne (tzw. adaptery). Wyłączniki tego typu podłączane jest bezpośrednio do kontaktu. Do wbudowanego w programator  gniazdku podłączane jest sterowane urządzenie.

2. Programatory na szynę DIN – można go zamontować w szafce bezpiecznikowej np. do sterowania obwodami oświetlenia. Podłączanie obwodów odbywa się po przez odpowiednie zaciski kablowe.

3. Programatory czasowe do puszki - będą najlepszym rozwiązaniem w sytuacjach, kiedy konieczny okaże się montaż wyłącznika na stałe, na przykład przy sterowaniu oświetleniem.

4. Przełączniki czasowe do montażu na szynie DIN -  asortyment conrad.pl obejmuje szeroki wybór różnych przełączników tego typu, które są szczególnie odpowiednie do stosowania w szafach sterowniczych. Z drugiej strony przełączniki czasowe z mechanicznym mechanizmem wtykowym mogą być łatwo podłączone do gniazdka. Przełączniki te często nadają się tylko do użytku wewnątrz pomieszczeń. Jeśli istnieje konieczność zamontowania przełącznika czasowego w ogrodzie, na przykład do oświetlenia zewnętrznego, należy upewnić się, że przełącznik jest przeznaczony do użytku zewnętrznego.

Zastosowanie przełączników czasowych

Zastosowanie wyłączników czasowych jest bardzo szerokie i zależy głównie od kreatywności oraz pomysłu na system automatycznego sterowania w domu, który pozwoli zaoszczędzić czas i pieniądze.
Większość programatorów dostępnych na polskim rynku przeznaczonych do użytku domowego jest sterownikami czasowymi podłączanymi do zasilania 230 V. Istnieje wąska gałąź programatorów specjalistycznych sterowanych napięciem 12 V.

Standardowe przełączniki czasowe są wykorzystywane między innymi do:

  • sterowania bojlerem grzejącym wodę - programator do  bojlera może być wykorzystywany do włączania i wyłączanie grzałki ogrzewającej wodę w określonym czasie (np. w nocy lub przed przyjściem do pomieszczenia). Wyłącznik czasowy może również uruchamiać grzałkę po to, aby korzystać z prądu w tańszej taryfie, która trwa w wyznaczonych godzinach (szczególnie w mieszkaniach, gdzie wykorzystywany jest licznik dwustrefowy).
  • sterowania oświetleniem w akwarystyce – programatory są w tym wypadku nie tylko wygodnym, ale przede wszystkim niezbędnym rozwiązaniem, pozwalającym na kontrolę temperatury, a tym samym pojawiania się glonów w akwarium.
  • sterowania lampami np. w ogrodzie – dzięki programatorom do ogrodu możliwe jest ustawienie czasu włączenia oświetlenie (np. tylko w godzinach wieczornych, a nie przez całą noc).
  • oświetlania schodów bądź drzwi wejściowych. Funkcjonowanie włączników klatkowych opiera się na wyłączaniu oświetlenia po określonym czasie od jego załączenia. Przykładem niech będą schody – wchodząc na wyższe partie budynku często zapominamy o zgaszeniu światła. Dzięki programatorowi, zostanie ono wyłączone w sposób automatyczny, a to pozwoli zaoszczędzić niepotrzebnie marnowaną energię i obniżyć wydatki.
  • sterowania urządzeniami AGD np. pralką czy zmywarką – jest to niezwykle szeroka kategoria programatorów urządzeń elektrycznych, za pomocą których możemy sterować takimi urządzeniami jak pralka, zmywarka, telewizor czy lodówka.
  • sterowania wentylatorem lub klimatyzacją. Wyłączniki czasowe do klimatyzacji  stosowane są zazwyczaj w dużych domach i pomieszczeniach użyteczności publicznej.

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące przełączników czasowych

1. Jak dobrać odpowiedni przełącznik czasowy?

Najpierw należy zdecydować, czy konieczna jest instalacja bardziej dokładnego przełącznika czasowy czy wystarczający okaże się tańszy, analogowy wariant. Dodatkowo, należy uwzględnić dodatkowe kryteria, takie jak miejsce użycia, cykle przełączania i moc przełączania.

Aby dokonać wyboru odpowiedniego wyłącznika czasowego należy zastanowić się nad najważniejszymi kryteriami doboru urządzeń do programowania odpowiedzieć na kilka podstawowych pytań:

  • Jakie typ przełącznika jest potrzebny – analogowy czy cyfrowy?
  • Jakie tryby pracy są konieczne do programowania (interwał czasowy dzienny, dobowy, roczny)?
  • Jaka jest liczba potrzebnych cykli przełączania?
  • Jaka jest dokładność czasowa urządzenia?
  • Jakie jest maksymalne obsługiwane obciążenie?
  • Jaki jest stopień ochrony urządzenia?
  • Jaki jest wymagany typ instalacji: np. natynkowy lub wpuszczany?
  • Czy potrzebne są dodatkowe funkcje programatora?
  • Jaki kolor przełącznika wybrać?

Odpowiadając na powyższe pytania oraz bazując na wiedzy zawartej w niniejszym artykule, możemy odpowiednio dobrać programator czasowy do naszych potrzeb. Najtańszy programator zakupimy już za kilkanaście złotych, jednak jeśli będziemy potrzebowali urządzenia pracującego w ujęciu dziennym, koszt wzrośnie do około 50 złotych. Urządzenia cyfrowe kosztują natomiast około 100 złotych. Zdecydowanie najdroższe są modele przemysłowe, których cena jest często liczona w setkach złotych.

2. Jak ustawić programator czasowy?

Niezależnie od wybranego typu programatora wymaga on konfiguracji i ustawień. Forma nastawy uzależniona jest od sposobu działania, a więc od tego, czy mamy do czynienia  z przełącznikiem czasowym cyfrowym, czy mechanicznym. Mechaniczne przełączniki wyposażone są w obrotowy pierścień, na którym zaznaczone są godziny od 0 do 23. Każda godzina jest podzielona na cztery sekcje po  15 minut. Dla każdej 15-minutowej jednostki dostępny jest ruchomy pin. Najpierw należy ustawić aktualną godzinę. W tym celu należy przekręcić pokrętło na odpowiednie wskazanie. Teraz czasy przełączania są ustawiane poprzez naciskanie pojedynczego pinu.

W cyfrowym przełączniku czasowym do ustawienia czasu wykorzystywane są przyciski i cyfrowy wyświetlacz. Ustawianie poszczególnych przełączników zależy od modelu, odpowiednie informacje można znaleźć w instrukcji. W sklepie conrad.pl istnieje możliwość pobrania instrukcji w dziale „Dokumentacja” przy każdym produkcie.

3. Jak zaprogramować zaawansowany programator czasowy?

Oprócz popularnych dobowych przełączników, ustawianych w interwale dniowym na rynku dostępne są zaawansowane urządzenia mające możliwość programowania tygodniowego a nawet rocznego. W przypadku przełącznika tygodniowego, czasy przełączania mogą zostać indywidualnie dopasowany do każdego dnia tygodnia. Można w tym przypadku uwzględnić weekendy. W przypadku przełącznika z cyklem rocznym można wziąć pod uwagę ferie i wakacje. Przed zakupem programatora należy zastanowić się w jakim cyklu ma on pracować i ile cykli włączanie/wyłączanie ma obsługiwać oraz sprawdzić te dane w instrukcji.
Dla wielu osób najlepszym rozwiązaniem są programatory mechaniczne, które po utracie zasilania, same się załączają (gdy znów pojawi się prąd) oraz „pamiętają” wprowadzone ustawienia. W takim przypadku wymagają one jednak ponownego ustawiania czasu. Bezobsługowym rozwiązaniem tego problemu jest wykorzystanie programatorów cyfrowych mających zabezpieczenie w postaci wbudowanego akumulatora/baterii, który podtrzymuje działanie wyłącznika czasowego nawet po utracie zasilania, przez co nawet w czasie zaniku prądu, urządzenie może nadal pracować.

4. Jaka jest moc obciążenia programatora czasowego?

Ważnym parametrem przy doborze i zakupie wyłącznika czasowego jest maksymalna moc obciążenia. Parametr, ten pozwala ustalić, jakie urządzenia można podłączyć do programatora. Przed zakupem wyłącznika należy sprawdzić moc urządzenia, które ma być sterowane czasowo i na tej podstawie dobrać odpowiedni model. Większość przełączników w sklepie Conrad.pl posiada maksymalną zdolność przełączania 3680 W.

5. Jak wybrać programator czasowy do pracy na zewnątrz?

Jeśli programator czasowy znajduje się w miejscu narażonym na uszkodzenia np. na zewnątrz, warto sprawdzić, czy ma przyznane odpowiednie certyfikaty świadczące o dobrej szczelności i wytrzymałości obudowy. Jedną z najczęściej stosowanych norm jest IPxx, gdzie pierwsza cyfra stwierdza stopień pyłoszczelności, druga stopień wodoszczelności. Im wyższe cyfry, tym lepsza ochrona przed czynnikami zewnętrznymi.

6. Jakie dodatkowe funkcje mają programatory czasowe?

Programatory (głównie elektroniczne), w zależności od ich przeznaczenia, mogą być wyposażone w dodatkowe funkcje, takie jak:

  • pomiar temperatury w pomieszczeniach – przydaje się przy programatorach służących do sterowania np. ogrzewaniem;
  • kontroli  wentylacji – dba, by pomieszczenie nie wietrzyło się zbyt długo;
  • zdalnego sterowania – dzięki pilotowi zdalnego sterowania możliwe jest dodatkowe, bezprzewodowe sterowanie gniazdkiem. Rozwiązanie przydaje się, gdy programator znajduje się w trudno dostępnym miejsc;.
  • sterowanie za pomocą aplikacji – na rynku istnieją już wyłączniki, którymi można sterować za pomocą aplikacji zainstalowanej w smartfonie lub tablecie, co pozwala na jeszcze łatwiejsze zarządzanie pracą programatora.

Powiązane kategorie:

Polecane produkty:

Polecane akcesoria:

Jeśli uważasz, że możemy poprawić ten artykuł dzięki Tobie, prosimy o kontakt pod adresem: [email protected]. Dziękujemy - Zespół Conrad.