Wszystkie produkty
Porady
Zamień jednorazowe baterie na akumulatory - ogniwa wielokrotnego ładowania. Wybierz akumulatory w wielu popularnych standardach: akumulatory AA, AAA, 9 V, a także akumulatory specjalne oraz w zestawy akumulatorów, które uzupełnią Twoje urządzenia o stabilne i wydajne źródło zasilania.
Współczesna technologia bezprzewodowa nie mogłaby istnieć bez wydajnych akumulatorów. To właśnie one zapewniają niezawodne działanie i długą żywotność w takich urządzeniach jak smartfony, laptopy, odtwarzacze MP3, odkurzacze czy wiertarki.
Aby akumulatory służyły przez lata, wymagają właściwego ładowania i odpowiedniej pielęgnacji. Różnorodność akumulatorów jest równie duża jak różnorodność urządzeń, w których znajdują zastosowanie.
Często stanowią także alternatywę dla tradycyjnych baterii – dostępne są w klasycznych formatach ogniw cylindrycznych czy w postaci bloków 9 V (patrz ilustracja).
Każdy akumulator wymaga indywidualnego traktowania, by zachować pełnię swojej wydajności. Stosując się do kilku podstawowych zasad, można znacząco wydłużyć jego żywotność. Dlatego przygotowaliśmy zestaw praktycznych informacji i wskazówek, które pomogą w prawidłowym użytkowaniu akumulatorów.
Akumulator, nazywany również ogniwem wtórnym, to źródło energii elektrycznej, które można wielokrotnie ładować i ponownie wykorzystywać. Dzięki tej właściwości znajduje szerokie zastosowanie w urządzeniach wymagających dużego poboru prądu.
Po rozładowaniu akumulator należy naładować odpowiednią ładowarką, dostosowaną do jego technologii.
W przeciwieństwie do akumulatorów, baterie są ogniwami pierwotnymi – przeznaczonymi wyłącznie do jednorazowego użytku. Po wyczerpaniu powinny trafić do recyklingu, ponieważ zarówno baterii, jak i akumulatorów nie wolno wyrzucać do odpadów komunalnych ze względu na zawarte w nich substancje.
Baterie najlepiej sprawdzają się w urządzeniach używanych sporadycznie, o niewielkim zapotrzebowaniu na energię, które muszą być zawsze gotowe do pracy.
Warto podkreślić, że pojęcia „bateria” i „akumulator” bywają mylone. Przykładem może być motoryzacja, gdzie powszechnie używa się określenia „akumulator samochodowy” lub „bateria samochodowa”, choć w rzeczywistości są to akumulatory kwasowo-ołowiowe.
Oprócz kształtu akumulatora, który zazwyczaj determinuje urządzenie, w którym ma być zastosowany, kluczowe znaczenie ma również rodzaj technologii. W zależności od zastosowanej technologii wykorzystuje się różne substancje do produkcji ogniw stanowiących źródło energii wielokrotnego ładowania.
Akumulatory ołowiowe
Najstarszym, a zarazem jednym z najtańszych rozwiązań pozostają akumulatory ołowiowe. Występują m.in. jako akumulatory kwasowo-ołowiowe, powszechnie stosowane w motoryzacji. Akumulatory żelowe są hermetycznie zamknięte, dzięki czemu mogą pracować w dowolnej pozycji. Wykorzystuje się je w urządzeniach rozruchowych, systemach zasilania awaryjnego (UPS), instalacjach alarmowych czy jako magazyny energii w systemach solarnych. W przypadku akumulatorów AGM (ołowiowo-włókninowych) elektrolit w postaci rozcieńczonego kwasu siarkowego wchłonięty jest w matę z włókna szklanego. Ich zastosowania są takie same jak akumulatorów żelowych, a dodatkowo chętnie wybiera się je jako baterie motocyklowe.
Zalety:
✓ Atrakcyjna cena zakupu
✓ Wysoka pojemność
✓ Solidna konstrukcja
Wady:
✗ Wrażliwość na głębokie rozładowanie
Akumulatory NiCd
Bis vor einigen Jahren war der Nickel-Cadmium-Akku unschlagbar bei Anwendungen mit extrem hohen Strombedarf wie z.B. bei Elektrowerkzeugen und bei Hochleistungsantrieben im Modellbau. Mittlerweile wurde dieser Akkutyp aber schon fast vollständig von den Lithium-Polymer-Akkus verdrängt.
Zalety:
✓ Niższy koszt zakupu w porównaniu z akumulatorami NiMH
✓ Odpowiednie do zastosowań o bardzo dużym zapotrzebowaniu na prąd oraz przy szybkim ładowaniu
✓ Wysoka odporność na niskie temperatury
Wady:
✗ Przed każdym ładowaniem wymagają pełnego rozładowania
Uwaga:
Ze względu na zawartość toksycznych metali ciężkich obowiązuje ogólny zakaz sprzedaży. Wyjątkiem są jedynie akumulatory NiCd stosowane w bezprzewodowych elektronarzędziach, systemach awaryjnych i alarmowych oraz w technice medycznej.
Efekt pamięci w akumulatorach NiCd
Akumulatory niklowo-kadmowe wykazują tzw. efekt pamięci, który z czasem może znacząco obniżyć ich wydajność. Dlatego należy je ładować dopiero po całkowitym rozładowaniu. W przeciwnym razie na elektrodzie ujemnej mogą powstawać kryształy kadmu, które sprawiają, że akumulator „zapamiętuje” niższy poziom rozładowania i traktuje go jako punkt odniesienia. Choć poniżej tej wartości wciąż pozostaje dostępna energia, nie może być już wykorzystana. Kolejne niepełne cykle rozładowania dodatkowo pogłębiają spadek pojemności. Aby temu zapobiec i wydłużyć żywotność ogniw, należy co pewien czas całkowicie rozładować akumulator NiCd.
Akumulatory NiMH
Akumulatory niklowo-metalowo-wodorkowe (NiMH) cenione są przede wszystkim za przyjazność dla środowiska. W porównaniu z akumulatorami NiCd magazynują większą ilość energii i nie wykazują efektu pamięci. Dzięki temu ogniwa cylindryczne NiMH są powszechnie stosowane i cieszą się dużą popularnością wśród użytkowników.
Zalety:
✓ Brak toksycznego kadmu
✓ Większa pojemność przy tej samej wielkości ogniwa
✓ Odporność na efekt pamięci
Wady:
✗ Wyższa cena zakupu w porównaniu z NiCd
✗ Większa wrażliwość na niskie temperatury
✗ Szybka utrata energii przy dłuższym przechowywaniu*
✗ Konieczność stosowania ładowarki dedykowanej do NiMH
Wyjątek: akumulatory NiMH o niskim stopniu samorozładowania, takie jak Conrad Endurance, Sanyo eneloop, Panasonic eneloop czy Varta Ready2Use.
Akumulatory NiZn
Akumulatory niklowo-cynkowe (NiZn) stanowią doskonałe rozwiązanie w sytuacjach, gdy urządzenia zasilane standardowymi ogniwami NiMH o napięciu 1,2 V na celę nie działają prawidłowo lub pracują niestabilnie.
Zalety:
✓ Wysokie napięcie – 1,6 V na ogniwo
✓ Duża gęstość energii i długa żywotność cykliczna
✓ Odporność na niskie temperatury
Wady:
✗ Konieczność stosowania ładowarki dedykowanej akumulatorom NiZn
Akumulatory Li-Ion i LiPo
Sprawdzone jako źródło zasilania w telefonach komórkowych, smartfonach, notebookach czy aparatach cyfrowych, akumulatory litowe o dużej pojemności coraz częściej znajdują zastosowanie również jako lekkie baterie napędowe w modelarstwie. Należy jednak pamiętać, że wciąż pozostają stosunkowo kosztowne i wymagają ładowania przy użyciu dedykowanych ładowarek. Przekroczenie dopuszczalnego napięcia ładowania może je łatwo uszkodzić.
Zalety:
✓ Wysokie napięcie 3,6–3,7 V na ogniwo
✓ Duża gęstość energii
✓ Dostępność różnych formatów konstrukcyjnych
Wady:
✗ Wymagają ładowarek przystosowanych do akumulatorów litowych
Podobnie jak baterie, akumulatory dostępne są w formie klasycznych ogniw cylindrycznych. Na rynku funkcjonują jednak również inne konstrukcje i rodzaje, które zyskały szeroką popularność.
| Akumulatory guzikowe, akumulatory typu micro oraz akumulatory typu AA | Większość niewielkich urządzeń elektronicznych, takich jak piloty, zegary, kompaktowe latarki czy wagi, można zasilać akumulatorami w rozmiarze Lady, Micro lub Mignon, w zależności od potrzebnej liczby ogniw. Ze względu na niewielki pobór mocy tego typu sprzęt działa na nich przez długi czas. |
Akumulatory typu Baby | Akumulatory typu Baby (C), nieco większe od modeli Mignon, charakteryzują się znacznie wyższą pojemnością. Stosuje się je przede wszystkim w urządzeniach o zwiększonym zapotrzebowaniu na energię, takich jak zabawki dla dzieci. |
Akumulatory mono | Akumulatory typu mono, będące największymi ogniwami cylindrycznymi, znajdują zastosowanie przede wszystkim w urządzeniach o dużym poborze mocy, takich jak przenośne radia czy latarki. Dzięki wysokiej pojemności zapewniają długi czas pracy. |
Baterie blokowe 9 V | Do niektórych specjalistycznych urządzeń wymagane są akumulatory blokowe 9 V. Powstają one z kilku mniejszych ogniw umieszczonych wewnątrz obudowy. Tego typu akumulatory znajdują szerokie zastosowanie w przyrządach pomiarowych |
| Pakiety akumulatorowe | Jako praktyczne magazyny energii o dużej pojemności, akumulatory cieszą się szczególną popularnością w modelarstwie. Dzięki niemal nieograniczonym możliwościom konfiguracji można je dopasować indywidualnie do każdego zastosowania. |
W niektórych przypadkach różne rozmiary akumulatorów mają różne oznaczenia:
Lady
HR1, 50NH, N, LR1, LR01, E90, LR1-N, LR1/E90, 4001, AM5, KN, MN9100, MN9100/N, UM5, R1, KN-2, 810, 910A, L1129
Rozmiar: (Ø x H 12 x 30 mm)
Micro
HR3, HR03, UO100557, DC2400, DC2400B4N, LR03, AAA, LR3, AM4M8A, AM4, S, MN2400, 824, E92, LR03N, 24A, K3A, R3, R03, 7526, UM4, Ministilo, V2500PX
Rozmiar: (Ø x H 10,5 x 44,5 mm)
Mignon
HR6, HR06, CEF80, RB104358, LR06, AA, LR6, AAB4E, AM3, M, MN1500, 815, E91, LR6N, 15A, KAA, R6, R06, BA3058, U7524, UM3, Stilo, V1500PX
Rozmiar: (Ø x H 14,5 x 50,5 mm)
Baby
HR14, LR15, C, AM2, L, MN1400, 814, E93, LR14N, 14A, KC, R14, BA3042, U7522, UM2, 1/2 Torcia
Rozmiar: (Ø x H 26,2 x 50 mm)
Mono
HR20, LR20, D, AM1, XL, MN1300, 813, E95, LR20N, 13A, KD, R20, LR20L, BA3030, U7520, UM1, Torcia
Rozmiar: (Ø x H 34,2 x 61,5 mm)
9 V Block
HR6F22, HR9V, HR22, 6LR61, 6LR21, 6AM6, 6LP3146, MN1604, A1604, E Block, LR22, 522, 6LF22, 1604A, K9V, 6R21, 6R22, BA3090/U, 6F22, PP3HP, 006P, AM6F, 6LF62, HP3, M1604, 4022, BLOC, CLR6, KA9, ND65V, U9VL-J-P
Rozmiar: (L x B x H 26,5 x 17,5 x 48,5 mm)
Akumulatory ołowiowe
Rozładowany akumulator ołowiowy może podczas ładowania pobierać bardzo wysoki prąd. Dlatego w przypadku modeli o dużej pojemności konieczne jest ograniczenie natężenia na początku procesu ładowania. Regulacja ta może być realizowana poprzez maksymalną wydajność ładowarki lub elektroniczny układ kontroli prądu. Zalecany prąd ładowania powinien wynosić około 1/20 do 1/10 pojemności akumulatora. Dla ogniwa o pojemności 16 Ah oznacza to wartość od 0,8 A do 1,6 A.
Na początku napięcie szybko rośnie, aż do momentu, gdy osiągnięty zostanie ustawiony prąd ładowania (t1). W dalszej fazie, przy stałym natężeniu, napięcie stopniowo zwiększa się, aż do osiągnięcia maksymalnej dopuszczalnej wartości (t2). Jej poziom zależy od konstrukcji akumulatora i jest określany przez producenta. Po ustaleniu napięcia końcowego prąd ładowania zaczyna sukcesywnie spadać. Gdy jego wartość obniży się poniżej poziomu minimalnego, akumulator ołowiowy uznaje się za w pełni naładowany.
Akumulatory NiMH
Akumulatory NiMH ładowane są prądem stałym. Jeśli wartość prądu można ustawić ręcznie, powinna ona wynosić około 30% pojemności ogniwa. Dla akumulatora o pojemności 2000 mAh odpowiedni prąd ładowania to ok. 600 mA. W przypadku szybkich ładowarek wielkość prądu dobierana i kontrolowana jest automatycznie na podstawie parametrów pracy akumulatora. Napięcie wzrasta wtedy bardzo szybko, aż do osiągnięcia wymaganego poziomu prądu ładowania (t1).
Moment pełnego naładowania akumulatora rozpoznaje się na podstawie charakterystycznego przebiegu krzywej napięcia. Pod koniec procesu tworzy się typowy „szczyt”, po którym – mimo dalszego dostarczania energii – napięcie zaczyna spadać (t2). To zjawisko wykrywane jest przez układ odłączający ładowanie, znany jako metoda Minus Delta U lub Minus Delta Peak. Im wyższy prąd ładowania, tym wyraźniejszy jest spadek napięcia. Po zakończeniu ładowania krótkie impulsy prądu podtrzymują zgromadzony ładunek i stabilizują stan akumulatora.
Akumulatory litowe
Akumulatory litowe ładuje się według podobnego schematu jak akumulatory ołowiowe. Na początku procesu do ogniwa płynie określony prąd aż do momentu osiągnięcia maksymalnego dopuszczalnego napięcia ładowania. Następnie, przy utrzymaniu stałego napięcia, natężenie stopniowo spada. Gdy wartość minimalna zostanie przekroczona, ładowarka automatycznie odłącza akumulator.
Wartości napięcia przypadające na pojedynczą celę różnią się w zależności od zastosowanej chemii ogniw. Kluczowe jest więc precyzyjne utrzymanie maksymalnego napięcia ładowania każdej celi. W przypadku akumulatorów wieloogniskowych stosuje się elektronikę balansującą, która wyrównuje poziomy napięć poszczególnych ogniw w pakiecie.
W zależności od zastosowania układ balansujący może być zintegrowany bezpośrednio z akumulatorem (jak na załączonym rysunku) albo znajdować się w oddzielnym urządzeniu. W akumulatorach napędowych stosowanych w modelarstwie układ ten zazwyczaj wbudowany jest w ładowarki.
Dodatkowo niektóre ogniwa pojedyncze wyposażone są w obwody zabezpieczające, które zapobiegają przekroczeniu dopuszczalnego napięcia ładowania.
Ważne podczas ładowania akumulatorów
Akumulatory należy ładować wyłącznie przy użyciu ładowarki przeznaczonej do danego typu ogniwa. Producenci często dołączają odpowiednie przewody lub całe zestawy ładujące – w takich przypadkach należy korzystać wyłącznie z rozwiązań wskazanych przez producenta.
Użycie niewłaściwego urządzenia może być skrajnie niebezpieczne. Na przykład ładowanie akumulatora litowo-jonowego ładowarką przeznaczoną wyłącznie do pakietów NiMH wiąże się z poważnym ryzykiem pożaru lub wybuchu.
Żywotność akumulatorów ołowiowych znacząco skraca się, gdy zostaną rozładowane poniżej 50%, nawet jeśli później zostaną ponownie w pełni naładowane. Specjaliści określają to jako głęboki cykl. Znacznie korzystniejszy dla tego typu akumulatorów jest tzw. płytki cykl, czyli sytuacja, gdy po pobraniu niewielkiej ilości energii – np. 10–15% pojemności – akumulator zostaje od razu doładowany.
Przykładem takiej pracy jest akumulator samochodowy. Choć rozrusznik wymaga chwilowo bardzo wysokiego prądu, zużycie energii podczas rozruchu silnika jest minimalne. Alternator natychmiast rozpoczyna proces doładowania, dzięki czemu akumulator może bezproblemowo wytrzymać tysiące cykli uruchamiania pojazdu.
W przypadku akumulatorów stosowanych w instalacjach solarnych lub pojazdach elektrycznych mamy do czynienia z wymuszonym cyklem pracy. Z tego względu są one projektowane i budowane w inny sposób niż klasyczne akumulatory rozruchowe.
Akumulatory kwasowo-ołowiowe wymagają regularnej kontroli i konserwacji. Ubytek elektrolitu należy uzupełniać wodą destylowaną. Producenci często oznaczają optymalny poziom cieczy na ściankach obudowy lub przy otworach wlewowych. Jeśli oznaczeń brak, przyjmuje się, że elektrolit powinien przykrywać płyty ołowiowe na wysokość około 1 cm.
Akumulatory nieużywane zimą należy przed przechowywaniem w pełni naładować, a następnie okresowo doładowywać. Dobrym rozwiązaniem są także prostowniki z funkcją ładowania podtrzymującego, które automatycznie utrzymują odpowiedni poziom energii.
Akumulatory NiMH
Akumulatory NiMH są stosunkowo łatwe w eksploatacji i dobrze znoszą głębokie rozładowanie. Stałe podłączenie do ładowarki może jednak istotnie skrócić ich żywotność oraz obniżyć wydajność. Z tego powodu nie zaleca się np. trzymania telefonu bezprzewodowego w stacji ładującej przez całą dobę.
Charakterystyczną cechą akumulatorów NiMH jest ich samorozładowanie. Dlatego przed użyciem zaleca się ich ponowne doładowanie.
Producenci dostrzegli ten problem i wprowadzili na rynek akumulatory NiMH o obniżonym poziomie samorozładowania. Są one dostępne m.in. pod nazwami handlowymi Conrad Endurance, Panasonic eneloop czy Varta Ready2Use.
Akumulatory litowe
To, co w przypadku akumulatorów ołowiowych sprzyja ich długiej żywotności, dla akumulatorów litowych jest wyjątkowo szkodliwe – mowa o utrzymywaniu stałego poziomu naładowania wynoszącego 100%.
Modelarze od dawna wiedzą, że aby wydłużyć życie swoich drogich i pojemnych akumulatorów LiPo, po zakończonym użyciu ładują je ponownie jedynie do 40–50%. Dzięki temu w czasie przerwy między kolejnymi zastosowaniami ogniwa są odpowiednio chronione.
Podobne zasady warto stosować również w przypadku akumulatorów w notebookach, laptopach, netbookach czy tabletach. W warunkach biurowych czy domowych urządzenia te często pozostają podłączone do zasilania poprzez stacje dokujące lub przewody ładujące, co sprawia, że akumulator jest nieustannie utrzymywany w stanie pełnego naładowania.
Po kilku latach użytkowania okazuje się, że komputer działa wprawdzie poprawnie, ale czas pracy na baterii jest już bardzo ograniczony.
Zjawisko to dotyczy także smartfonów. Różnica polega na tym, że zanim akumulator zacznie tracić swoją wydajność, na rynku zazwyczaj pojawia się już nowszy model telefonu. W wielu przypadkach to właśnie słabnąca bateria staje się decydującym argumentem do zakupu nowego smartfona.
W przypadku akumulatorów cylindrycznych decyzja zakupowa jest stosunkowo prosta. Kluczowe znaczenie ma tutaj format – Mignon (AA), Micro (AAA), Baby (C), blok 9 V czy Mono (D). Poszczególne modele różnią się głównie marką oraz pojemnością podawaną w mAh. Tylko w wyjątkowych sytuacjach zamiast standardowych ogniw NiMH 1,2 V stosuje się akumulatory NiZn o napięciu 1,6 V na ogniwo.
Przy wyborze akumulatorów ołowiowych istotne są przede wszystkim parametry techniczne oraz zastosowana technologia (kwasowe, żelowe, AGM itp.). Oprócz napięcia i pojemności należy zwrócić uwagę na wymiary oraz rodzaj złączy, np. płaskie wsuwki czy przyłącza śrubowe M6. W określonych zastosowaniach, takich jak systemy alarmowe, konieczne bywa także posiadanie certyfikatu VdS.
Największe wyzwanie stanowią akumulatory litowe. W tym przypadku należy precyzyjnie określić technologię (litowo-polimerową, litowo-żelazową czy litowo-jonową), format, rodzaj złącza, liczbę ogniw oraz wymiary. W zastosowaniach specjalistycznych, np. w modelarstwie lotniczym, dodatkowym kryterium jest również waga akumulatora.
Jak często można ładować akumulator?
Liczba możliwych cykli ładowania zależy od technologii wykonania ogniw oraz głębokości ich rozładowania. Kluczowe znaczenie ma również sposób eksploatacji. Podczas gdy akumulatory litowe i ołowiowe są szczególnie wrażliwe na nadmierne rozładowanie, ogniwa NiCd należy przed ponownym ładowaniem całkowicie rozładować, aby zachowały pełną wydajność.
Jak szybko ładuje się akumulator?
Czas potrzebny do pełnego naładowania zależy od rodzaju akumulatora. Producenci w specyfikacjach technicznych podają maksymalny dopuszczalny prąd ładowania, który musi zapewnić ładowarka. Szybkie ładowanie przy maksymalnym prądzie warto stosować jedynie w sytuacjach nagłej potrzeby. Standardowo korzystniejsze są wolniejsze cykle ładowania, ponieważ mniej obciążają ogniwa.
Co oznacza parametr mAh?
mAh (miliamperogodzina) określa pojemność akumulatora, czyli ilość energii, jaką może zgromadzić i oddać. Przykładowo akumulator NiMH typu AA o pojemności 2000 mAh jest w stanie dostarczać prąd 200 mA przez około 10 godzin. Wraz ze wzrostem natężenia prądu rozładowania realna pojemność wyrażona w mAh maleje.
Dlaczego akumulatory o identycznych wymiarach różnią się pojemnością?
Pojemność wskazuje jedynie, ile energii można zgromadzić lub oddać, nie świadczy natomiast o jakości czy trwałości ogniwa. Wysoka wartość tego parametru bywa osiągana kosztem innych cech, np. większego oporu wewnętrznego czy szybszego samorozładowania.
Czym są akumulatory wysokoprądowe?
Są to ogniwa zdolne do bardzo szybkiego ładowania i oddawania energii w krótkim czasie. Wykorzystuje się je m.in. w modelarstwie elektrycznym, gdzie mimo krótkich czasów pracy silników (kilka minut) dostarczają one ogromnej mocy.
Jak prawidłowo utylizować akumulatory?
Ze względu na zawarte w nich metale i elektrolity akumulatorów nie wolno wyrzucać do odpadów komunalnych. Należy je oddawać do punktów zbiórki surowców wtórnych lub do sprzedawców prowadzących ich odbiór.
Czym jest bateria wielokrotnego ładowania?
Były to baterie alkaliczne, które można było ograniczoną liczbę razy doładować, jednak wymagały specjalnych ładowarek. Ich celem było połączenie zalet baterii o napięciu nominalnym 1,5 V z możliwością ponownego użycia. Po pojawieniu się akumulatorów NiZn o napięciu 1,6 V znaczenie tego rozwiązania znacząco spadło.
Dlaczego podczas ładowania akumulatora w kamperze pojawia się nieprzyjemny zapach?
Zapach ten to siarkowodór, powstający w wyniku przeładowania i przegrzania akumulatorów ołowiowych. Przyczyną może być niewłaściwa lub uszkodzona ładowarka (zbyt wysokie napięcie ładowania) albo uszkodzone ogniwo. Podczas ładowania akumulatory kwasowo-ołowiowe mogą również wydzielać gazy – mieszaninę wodoru i tlenu (tzw. gaz piorunujący), która uchodzi przez otwory wentylacyjne i jest wysoce wybuchowa. Z tego względu większe akumulatory ołowiowe należy ładować wyłącznie w dobrze wentylowanych pomieszczeniach.
Ważne: zawsze należy stosować się do parametrów prądu i napięcia określonych przez producenta.