Wszystkie produkty
Czujniki fotoelektryczne towarzyszą nam w wielu sytuacjach życiowych. Wystarczy wspomnieć kamerę w smartfonie, wyłącznik zmierzchowy w domu czy fotokomórkę w windzie. Fakt, że czujniki te są dziś wszechobecne, to zasługa Alberta Einsteina, który w 1921 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za wyjaśnienie „efektu fotoelektrycznego”. Dowiedz się, które czujniki fotoelektryczne dominują na rynku, jak działają i jak są wykorzystywane w praktyce.
Jak działają czujniki fotoelektryczne?
Światło ma tę szczególną właściwość, że składa się zarówno z fal, jak i cząstek; eksperci nazywają to dualizmem falowo-cząsteczkowym. Obie te cechy mają znaczenie dla czujników fotoelektrycznych: część widma elektromagnetycznego, na którą reaguje materiał półprzewodnikowy czujnika, jest określona przez długość fali. Energia cząstek światła (fotonów) jest absorbowana w półprzewodniku - płynie prąd.
Obecnie na rynku dominują trzy rodzaje czujników fotoelektrycznych: fotodiody, fototranzystory i fotorezystory.
Fotodiody
Fotodiody to komponenty, które przekształcają światło bezpośrednio w prąd elektryczny. Zawierają one filtry optyczne i wbudowane soczewki oraz są podobne do zwykłych diod półprzewodnikowych. Wiele spośród diod zaprojektowanych specjalnie do użytku jako czujniki światła wykorzystuje złącze p-i-n zamiast złącza p-n w celu zwiększenia szybkości reakcji. Fotodioda jest zaprojektowana do pracy w odwrotnej polaryzacji.
Fototranzystory
Fototranzystory to tranzystory wrażliwe na światło. Mają one przezroczystą obudowę, dzięki czemu światło może docierać do złącza baza-kolektor. Elektrony generowane na tym złączu są wprowadzane do bazy i wzmacniane przez efekt tranzystorowy. Gdy wykorzystywane są tylko linie baza-kolektor, fototranzystor staje się fotodiodą.
Chociaż fototranzystory charakteryzują się większą wrażliwością na światło niż czyste fotodiody, nie są one lepsze w rozpoznawaniu niskich poziomów oświetlenia niż fotodiody. Kolejną wadą jest znacznie dłuższy czas reakcji.
Czujnik obrazu w aparatach cyfrowych
Każdy piksel czujnika sensorycznego (APS) odpowiada fotodiodzie i jednemu lub większej liczbie aktywnych tranzystorów.
Jako wzmacniacze w półprzewodniku z tlenku metalu stosowane są tranzystory polowe MOS (MOSFET).
Takie czujniki, znane jako CMOS, są szeroko wykorzystywane w aparatach smartfonów, kamerach internetowych, większości nowoczesnych cyfrowych aparatów kieszonkowych i cyfrowych lustrzankach jednoobiektywowych (DSLR).
Czujnik w wyłącznikach zmierzchowych
Zastosowane w wyłącznikach zmierzchowych fotodiody wykrywają światło otoczenia i włączają lub wyłączają oświetlenie w zależności od natężenia padającego na nie światła.
Wyłączniki zmierzchowe są powszechnie stosowane w oświetleniu zewnętrznym, ogrodowym i dekoracyjnym, a także w oświetleniu reklamowym i publicznym. Ich obudowy są zazwyczaj zabezpieczone przed kurzem i bryzgami wody.
Odbiornik w pilotach na podczerwień
Dostępne na rynku piloty zdalnego sterowania, np. do telewizorów, działają w oparciu o światło podczerwone. Dioda LED w pilocie wysyła różne polecenia do odbiornika, dlatego wymagany jest obwód modulacji lub demodulacji dla nadajnika i odbiornika. Filtry pasmowoprzepustowe są zwykle używane dla określonej częstotliwości, a sygnały są modulowane za pomocą szerokości i długości impulsu.
Odbiornik w czujnikach fotoelektrycznych
Zarówno czujniki fotoelektryczne z odbiciem widłowym i wstecznym, jak i czujniki rozproszone wykorzystują głównie fotodiody podczerwieni jako elementy odbiorcze.
Modulowanie nie jest konieczne; przy dużych odległościach między nadajnikiem a odbiornikiem decydujące znaczenie ma wydajność diody LED i czułość fotodiody.
Odbiornik w czujnikach ruchu
Czujniki ruchu reagują na różnicę temperatur między otoczeniem a cieplejszym obiektem, takim jak ludzie lub zwierzęta. Pomiar odbywa się za pomocą fotodiody pasywnej podczerwieni, w skrócie PIR. Jeśli zostanie osiągnięty ustawiony próg czułości, czujnik ruchu wyzwala działanie za pośrednictwem przekaźnika, zwykle włączając oświetlenie zewnętrzne.
Czujnik światła kolorowego i światła otoczenia
Fotodiody są wyposażone w filtr RGB i dostarczają różne prądy w zależności od długości fali padającego światła. Wartości te można wykorzystać na przykład do ustawienia koloru wyświetlacza lub sortowania obiektów według koloru. Fotodioda RGB z chipem do pomiaru światła otoczenia może być używana jako regulator.
Fotorezystory
Fotorezystor to aktywny element, który zmniejsza rezystancję w zależności od natężenia światła: im jaśniejsze światło, tym niższa rezystancja. Rezystancja w ciemności może wynosić do kilku megaomów, a w świetle tylko kilkaset omów.
Zakres rezystancji i czułość fotorezystora mogą się znacznie różnić w zależności od konstrukcji. Co więcej, fotorezystory różnie reagują na fotony w określonych zakresach długości fal. Rezystancja może się również znacznie różnić w zależności od temperatury otoczenia. Sprawia to, że nie nadają się one na przykład do zastosowań wymagających precyzyjnego pomiaru fotonów.
Fotorezystory mają również pewne opóźnienie między ekspozycją na światło a późniejszym spadkiem rezystancji, które zwykle wynosi około 10 milisekund. Czas opóźnienia podczas przejścia z oświetlonego do ciemnego środowiska jest jeszcze większy i często sięga nawet jednej sekundy.
Typowe obszary zastosowań fotorezystorów
•Odbiorniki w produktach konsumenckich
Niedrogie ogniwa z siarczku kadmu można znaleźć w wielu urządzeniach codziennego użytku, na przykład w światłomierzach kamer, radiobudzikach, urządzeniach alarmowych, lampkach nocnych, zegarach zewnętrznych i oświetleniu ulicznym.
• Czujnik włączonego światła
Fotorezystory mogą być umieszczane w lampach ulicznych w celu sterowania przełączaniem. Światło otoczenia padające na fotorezystor powoduje wyłączenie lamp ulicznych. Oszczędza to energię, zapewniając, że światła są włączane tylko w godzinach ciemności.
• Czujnik w systemie alarmowym
Fotorezystory są również wykorzystywane w laserowych systemach bezpieczeństwa: gdy osoba lub obiekt przekroczy wiązkę lasera, zmienia się natężenie światła i uruchamiany jest alarm.
Czy panele słoneczne są również czujnikami fotoelektrycznymi?
Konwencjonalne ogniwo słoneczne, które jest używane do generowania energii elektrycznej, to w ostatecznym rozrachunku fotodioda o dużej powierzchni. Większość modułów wykorzystuje krystaliczne ogniwa krzemowe lub ogniwa cienkowarstwowe.
Jakie materiały półprzewodnikowe są stosowane w fotorezystorach?
W zakresie widma średniej podczerwieni często stosuje się siarczek ołowiu (PbS) i antymonek indu (InSb). Fotoprzewodniki Ge:Cu są jednymi z najlepszych dostępnych detektorów dalekiej podczerwieni i są chętnie wykorzystywane w astronomii oraz do spektroskopii w podczerwieni.
Ważne: Stosowanie fotorezystorów CdS i CdSe jest poważnie ograniczone w Europie ze względu na wprowadzenie zakazu stosowania kadmu w ramach dyrektywy RoHS..
Czy istnieją również gotowe czujniki fotoelektryczne, na przykład dla technologii budowlanych?
Gotowe czujniki fotoelektryczne dla budownictwa wymagają jedynie podłączenia. Urządzenia te są przeznaczone do pracy ciągłej i zabezpieczone przed przepięciami oraz stanami przejściowymi. Często istnieje również wybór między napięciem zasilania DC lub AC. Mierzona wartość powinna być wyprowadzana jako standardowy sygnał 0...10 V.