Przełączniki ciśnienia wody stosuje się do sterowania pompami i domowymi hydroforami. Ich zadaniem jest monitorowanie ciśnienia wody w instalacji i automatyczne uruchamianie lub wyłączanie pompy w momencie osiągnięcia określonego progu ciśnienia.
Jak dokładnie działają przełączniki ciśnienia oraz na co zwrócić uwagę przy ich wyborze – wyjaśniamy w naszym poradniku.
Hydrofory domowe to zestawy pompowe wykorzystywane do zaopatrywania budynków w wodę lub do podlewania ogrodu. Umożliwiają pobór wody użytkowej ze źródeł takich jak stawy, studnie, cysterny, zbiorniki na deszczówkę czy inne ujęcia, co pozwala ograniczyć zużycie wody pitnej. W odróżnieniu od prostych pomp ogrodowych, hydrofory działają automatycznie – włączają się i wyłączają w zależności od zapotrzebowania na wodę. Są wyposażone w zbiornik ciśnieniowy, w którego komorze gromadzi się określona ilość wody, dzięki czemu pompa nie musi pracować bez przerwy. To właśnie obecność takiego zbiornika odróżnia hydrofory od tzw. automatów wodnych, które go nie posiadają.
Aby hydrofory mogły samodzielnie się uruchamiać i zatrzymywać, niezbędne są przełączniki lub regulatory ciśnienia wody. Monitorują one ciśnienie w systemie i w zależności od uzyskanego pomiaru inicjują włączenie bądź wyłączenie pompy. Przełączniki ciśnienia pełnią więc kluczową rolę w kontroli ciśnienia i automatycznym sterowaniu poborem wody. Stosuje się je nie tylko w zestawach hydroforowych z ciśnieniowym zbiornikiem wodnym, lecz także w połączeniu z prostymi pompami, takimi jak pompy ogrodowe, pompy do cystern czy pompy zanurzeniowe. Dodatkowo, umożliwiają one rozbudowę podstawowych pomp o zbiornik ciśnieniowy, przekształcając je w pełnoprawne hydrofory domowe.
Przełączniki ciśnienia wody działają w sposób zbliżony do klasycznych presostatów wykorzystywanych w układach opartych na ciśnieniu powietrza, np. w kompresorach. Różnica polega jedynie na tym, że w tym przypadku kontrolowanym medium jest woda. Urządzenie za pomocą czujnika monitoruje ciśnienie, z jakim woda przepływa przez pompę lub instalację. Po osiągnięciu określonej wartości ciśnienia wyłączenia styki przełącznika otwierają się, a pompa zostaje zatrzymana, co zapobiega dalszemu tłoczeniu wody. Gdy ciśnienie spadnie do ustalonego poziomu włączenia, styki ponownie się zamykają, a pompa rozpoczyna pracę.
Sposób działania zależy od rodzaju zastosowanego przełącznika – mechanicznego lub elektronicznego.
W wersjach mechanicznych załączenie i rozłączenie styków odbywa się poprzez elastyczną membranę. Wzrost ciśnienia powoduje jej odkształcenie, co prowadzi do otwarcia styków. Gdy ciśnienie spada, sprężyna przywraca membranę do pierwotnego położenia, a obwód zostaje ponownie zamknięty.
W przypadku elektronicznych przełączników ciśnienia proces ten odbywa się za pośrednictwem czujnika ciśnienia oraz układu sterującego.
Mechaniczne presostaty mają tę zaletę, że nie wymagają zasilania elektrycznego do działania. Z kolei modele elektroniczne oferują dodatkowe funkcje i większy komfort obsługi, takie jak precyzyjna regulacja parametrów pracy, wyświetlacze informacyjne czy zabezpieczenia przed suchobiegiem.
Przy wyborze przełącznika ciśnienia należy wziąć pod uwagę kilka istotnych czynników. Pierwszym z nich są odpowiednie przyłącza. Wiele zbiorników ciśnieniowych w domowych hydroforniach jest już wyposażonych w gwintowane złącza do montażu przełącznika. Aby uniknąć problemów z dopasowaniem, trzeba zwrócić uwagę na właściwy rozmiar gwintu – zarówno w przypadku podłączenia do zbiornika, jak i bezpośrednio do pompy.
Kolejnym kluczowym parametrem jest maksymalne dopuszczalne ciśnienie robocze (w barach). Powinno ono odpowiadać maksymalnemu ciśnieniu tłoczenia pompy. Jeśli więc pompa osiąga 6 bar, przełącznik ciśnienia również musi być przystosowany do pracy przy 6 barach. Warto również wybrać model z możliwością regulacji ciśnienia załączania i wyłączania. W mechanicznych przełącznikach ciśnienia służą do tego zwykle dwie śruby regulacyjne – za ich pomocą napina się lub luzuje sprężyny, które definiują wartości ciśnień. Zazwyczaj mniejsza śruba odpowiada za ciśnienie wyłączenia, a większa – za ciśnienie załączenia, choć nie jest to regułą. Ponieważ konstrukcje poszczególnych modeli nie są standaryzowane, układ śrub może się różnić.
W elektronicznych przełącznikach ciśnienia często reguluje się jedynie ciśnienie załączenia, zwykle za pomocą pokrętła lub przycisku. W przypadku domowych instalacji wodnych zakres roboczy najczęściej mieści się w przedziale od 2 do 4 barów – pompa uruchamia się przy ok. 1–1,5 bara, a wyłącza przy 3–4 barach. W instalacjach o większej wydajności, gdzie konieczne jest pokonywanie większych różnic wysokości lub długich odcinków przewodów, wymagane są odpowiednio wyższe ciśnienia – nawet od 5 do 12 barów.
Dodatkowe funkcje również mogą mieć znaczenie przy wyborze przełącznika. Bardzo praktycznym elementem jest manometr, który pozwala na bieżąco kontrolować ustawione wartości ciśnienia. W modelach elektronicznych spotyka się często cyfrowe wyświetlacze, które ułatwiają obsługę. Warto także zwrócić uwagę na zabezpieczenie przed suchobiegiem, szczególnie jeśli pompa nie jest w nie wyposażona. Funkcja ta automatycznie wyłącza urządzenie, gdy w instalacji zabraknie wody, chroniąc pompę przed przegrzaniem i poważnymi uszkodzeniami.
Regulowany zakres ciśnienia przełącznika określa przedział, w jakim można ustawić ciśnienie włączenia i wyłączenia urządzenia. Należy bezwzględnie przestrzegać minimalnych wartości podanych przez producenta – zwłaszcza w przypadku hydroforów z zbiornikiem ciśnieniowym. Wynika to z faktu, że zbiornik ten składa się z dwóch komór: powietrznej i wodnej, oddzielonych elastyczną membraną. Membrana również utrzymuje określone ciśnienie, którego nie wolno obniżać poniżej zalecanej wartości. W przeciwnym razie układ może utracić stabilność, co grozi jego uszkodzeniem.
Mój mechaniczny przełącznik ciśnienia wody przestał działać. Czy mogę go naprawić samodzielnie?
W przypadku mechanicznych przełączników ciśnienia wody użytkownik może zazwyczaj regulować jedynie ciśnienie włączenia i wyłączenia. Nie ma natomiast możliwości ingerencji w wewnętrzne elementy urządzenia ani wykonywania napraw we własnym zakresie. Próba rozkręcenia obudowy wiąże się z ryzykiem obrażeń, ponieważ sprężyna naciskająca na membranę pozostaje pod dużym napięciem. W razie awarii zaleca się, aby przełącznik został sprawdzony przez wykwalifikowanego specjalistę lub wymieniony na nowy.
Moja hydrofornia (domowa pompa wodna) wyłącza się zbyt szybko. Co mogę zrobić?
Jeśli pompa wyłącza się zbyt wcześnie, prawdopodobnie ciśnienie wyłączenia zostało ustawione zbyt nisko. W takim przypadku należy je zwiększyć – na przykład z 3,5 bara do 4 barów. Jeśli natomiast pompa włącza się zbyt często, oznacza to, że ciśnienie włączenia jest ustawione zbyt wysoko. Warto je wtedy obniżyć, np. z 1,5 bara do 1 bara. Dzięki temu pompa uruchomi się dopiero po spadku ciśnienia do tego poziomu.