Przenośne gaśnice służą do gaszenia małych i rozwijających się pożarów. Urządzenia te, łatwo rozpoznawalne dzięki charakterystycznej czerwonej barwie i cylindrycznemu kształtowi, są wypełnione środkiem gaśniczym wyrzucanym pod ciśnieniem. Dzięki temu pozwalają szybko opanować ogień w początkowej fazie, zdusić płomienie lub całkowicie je ugasić.
Jako element ochrony przeciwpożarowej oraz sposób na ograniczenie skutków pożaru, gaśnice są obowiązkowym wyposażeniem firm i budynków użyteczności publicznej. Wymóg ten dotyczy każdego przedsiębiorstwa zatrudniającego choć jedną osobę. Gaśnice są również wysoce zalecane w domach, gdzie umożliwiają natychmiastową reakcję i szybkie ugaszenie ogniska pożaru.
Gaśnice są wypełnione różnymi środkami gaśniczymi, takimi jak proszek, gaz, woda lub piana. Dobór odpowiedniego środka zależy od rodzaju pożaru i przypisanej mu klasy. Aby uruchomić gaśnicę, należy usunąć zabezpieczenie, nacisnąć przycisk aktywacyjny, a następnie skierować strumień środka gaśniczego na źródło ognia, korzystając z lance lub dyszy – zawsze z bezpiecznej odległości. Środek podawany jest pod ciśnieniem. Jego zadaniem jest skuteczne zduszenie ognia oraz ograniczenie ewentualnych szkód, które mogą powstać podczas gaszenia.
- Wezwij straż pożarną.
- Zadbaj o bezpieczeństwo osób znajdujących się w pobliżu.
- Wyjmij gaśnicę z uchwytu.
- Podejdź do źródła ognia, zachowując bezpieczny dystans. Ustaw się zawsze zgodnie z kierunkiem wiatru, nigdy pod wiatr.
- Usuń zabezpieczenie gaśnicy, a następnie – w zależności od modelu – uderz w głowicę uruchamiającą lub naciśnij dźwignię.
- Chwyć lancę gaśniczą lub korpus gaśnicy i skieruj ją w stronę płomieni.
- Kieruj strumień środka gaśniczego bezpośrednio na miejsce pożaru. W przypadku pożarów powierzchniowych gaś od przodu i od dołu. Pożary spływające lub kapiące gaś od góry w kierunku do dołu. Przy większych pożarach stosuj kilka gaśnic jednocześnie, a nie kolejno po sobie.
- Monitoruj ugaszony obszar aż do przyjazdu straży pożarnej i w razie potrzeby ponownie przystąp do gaszenia.
- Jeśli podczas gaszenia zadymienie się nasila, natychmiast opuść budynek. Nawet kilka wdechów dymu może prowadzić do utraty przytomności.
Jakie rodzaje gaśnic są dostępne?
Do użytku dopuszczone są urządzenia gaśnicze o masie do 20 kg, zgodnie z europejską normą DIN EN 3. W przestrzeniach komercyjnych można stosować wyłącznie modele spełniające wymagania tej normy. Ponieważ typ środka gaśniczego decyduje o możliwości zastosowania konkretnej gaśnicy, małe urządzenia gaśnicze klasyfikuje się zazwyczaj właśnie według rodzaju użytego środka.
Gaśnica proszkowa
W gaśnicach proszkowych stosuje się proszek gaśniczy ABC, nazywany również proszkiem do gaszenia pożarów żarowych. Skrót ten nie oznacza konkretnego związku chemicznego, lecz informuje, że środek gaśniczy jest przeznaczony do zwalczania pożarów z grup A, B i C. Proszek używany w gaśnicach skutecznie zatrzymuje proces spalania i tłumi żar. Dzięki bardzo drobnej strukturze równomiernie się rozprasza, co jednak wiąże się z ryzykiem znacznego zabrudzenia gaszonego obszaru. Gaśnice proszkowe są dostępne w wersjach o pojemności nominalnej 1, 2, 3, 4, 6, 9 oraz 12 kg.
Gaśnica do tłuszczu
Gaśnice do pożarów tłuszczu działają na bazie skoncentrowanych roztworów soli, które tworzą na powierzchni tłuszczu warstwę izolującą. Skutecznie przerywa ona proces spalania i jednocześnie obniża temperaturę tłuszczu. Warto pamiętać, że przegrzane tłuszcze mogą samozapłonąć, a użycie wody jako środka gaśniczego grozi niebezpieczną eksplozją.
Gaśnice typu F są przeznaczone do gaszenia pożarów w klasach A, B oraz F. Występują w wariantach o pojemności 2, 3, 6 i 9 kg – podobnie jak standardowe gaśnice pianowe.
Gaśnica dwutlenku węgla (gaśnica CO2)
Gaśnice śniegowe (CO₂) wykorzystują dwutlenek węgla jako środek napędowy i gaśniczy. Gaz ten, jako substancja niepalna, wypiera tlen z otoczenia, skutecznie tłumiąc płomienie. CO₂ nie pozostawia żadnych osadów i nie powoduje zabrudzeń, dlatego szczególnie dobrze sprawdza się w pomieszczeniach z infrastrukturą IT oraz wszędzie tam, gdzie konieczna jest czysta metoda gaszenia.
Gaśnice z dwutlenkiem węgla przeznaczone są do zwalczania pożarów zaliczanych do klasy B. Należy jednak pamiętać, że CO₂ ogranicza dostęp tlenu, co stanowi zagrożenie dla ludzi i zwierząt. Gaśnic tego typu nie wolno stosować do pożarów metali ze względu na ryzyko wybuchu.
Gaśnica pianowa
Gaśnice pianowe wykorzystują jako środek gaśniczy mieszaninę gazu, wody oraz koncentratu pianotwórczego. Powstająca piana tworzy szczelną warstwę, która skutecznie odcina dostęp tlenu do ognia, ograniczając jednocześnie powstawanie zanieczyszczeń.
Gaśnice tego typu są przeznaczone do gaszenia pożarów z grupy A i B. Dostępne są w wariantach o pojemności nominalnej 2, 3, 6 oraz 9 kg.
Gaśnica wodna
W gaśnicach wodnych jako środek gaśniczy stosuje się wodę, a jako środek napędowy CO2. Woda jako środek gaśniczy jest nietoksyczna, ma neutralne pH i nie jest żrąca, ale może być stosowana wyłącznie do gaszenia pożarów klasy A. Gaśnice na bazie wody są dostępne w wersjach o pojemności nominalnej 2, 3, 6 i 9 kg
Gaśnica w sprayu i koce gaśnicze
W gaśnicach w sprayu przeznaczonych do prywatnej ochrony przeciwpożarowej stosuje się żelowy środek gaśniczy. Urządzenia te są poręczne i łatwe w użyciu. Ich wadą jest niewielka pojemność i ograniczona klasa pożarowa. Do ograniczonego gaszenia niewielkich ognisk pożaru w domu nadają się koce gaśnicze.
Co odróżnia gaśnice zbiornikowe od gaśnic ciśnieniowych?
Gaśnice różnią się sposobem wytwarzania ciśnienia, a tym samym swoją konstrukcją.
Gaśnice zbiornikowe działają w oparciu o dwa oddzielne pojemniki: zbiornik ze środkiem gaśniczym oraz osobny pojemnik z gazem napędowym. Zbiornik z środkiem gaśniczym zostaje dociśniony dopiero w momencie użycia – po otwarciu odpowiedniego zaworu. W zależności od modelu butla z gazem może być umieszczona na zewnątrz lub wewnątrz gaśnicy. Gaśnice tego typu są na ogół droższe w zakupie, lecz tańsze w późniejszej konserwacji niż modele ciśnieniowe.
W gaśnicach ciśnieniowych, zwanych również stałociśnieniowymi , środek gaśniczy i gaz napędowy znajdują się w jednym zbiorniku, który jest stale pod ciśnieniem. Nawet niewielkie nieszczelności mogą doprowadzić do utraty sprawności urządzenia, dlatego wiele modeli wyposażono w manometr umożliwiający stałą kontrolę ciśnienia. Gaśnice ciśnieniowe wymagają większej ostrożności podczas transportu i przechowywania, natomiast ich zakup jest zwykle korzystniejszy cenowo.
Nasz praktyczna wskazówka: prawidłowy montaż gaśnicy
Gdy nowa gaśnica dotrze do domu lub firmy, pojawia się pytanie, na jakiej wysokości powinna zostać zamontowana. W sytuacji zagrożenia musi być łatwo dostępna, dlatego przepisy dotyczące organizacji miejsca pracy określają wysokość montażu na 0,8–1,2 m. Takie umiejscowienie sprawdza się również w prywatnych budynkach.
Warto dodatkowo oznaczyć jej lokalizację oficjalnymi piktogramami zgodnymi z normami ASR A1.3:2013 oraz EN ISO 7010. W przedsiębiorstwach stosowanie takich znaków jest obowiązkowe, ponieważ stanowią one element prawidłowego oznakowania przeciwpożarowego w miejscu pracy i przestrzeniach publicznych.
Gaśnice muszą spełniać wymagania normy DIN EN 3. Norma ta określa sposób klasyfikacji gaśnic na podstawie ich skuteczności gaśniczej, wykorzystując do tego tzw. pożary wzorcowe.
Zgodność z DIN EN 3 gwarantuje, że wybrana gaśnica jest odpowiednia do ochrony przeciwpożarowej oraz została przystosowana do gaszenia konkretnych rodzajów i typów pożarów.
-
Klasa pożarowa A: materiały stałe
-
Klasa pożarowa B: substancje płynne lub ulegające upłynnieniu
-
Klasa pożarowa C: gazy, np. propan, butan, metan
-
Klasa pożarowa D: metale
-
Brandklasse F: Fette und Öle
Na podstawie powyższych klas pożarów pochodzi potoczna nazwa „gaśnica ABC”, stosowana w odniesieniu do uniwersalnych urządzeń gaśniczych.
Tłuszcze są w klasyfikacji pożarowej traktowane jako odrębna kategoria, ponieważ standardowe środki gaśnicze ABC mogą okazać się nieskuteczne, a w niektórych sytuacjach nawet pogorszyć sytuację. Pożarów tłuszczów nie wolno gasić wodą – grozi to gwałtownym rozpryskiem płonącego oleju i niekontrolowanym rozprzestrzenieniem ognia.
Aby zapewnić prawidłowe działanie gaśnicy oraz bezpieczeństwo użytkownika w sytuacji pożaru, urządzenie musi być poddawane przeglądowi co dwa lata. Informację o terminie kolejnej kontroli można znaleźć na naklejce kontrolnej umieszczonej na obudowie gaśnicy.
Jeżeli gaśnica została użyta, konieczne jest jej natychmiastowe sprawdzenie. Przeglądy i konserwacje mogą wykonywać wyłącznie osoby odpowiednio przeszkolone i posiadające stosowne uprawnienia.
Zazwyczaj obok naklejki kontrolnej znajduje się nazwa firmy, która przeprowadziła ostatni przegląd. W innym przypadku właściwym kontaktem jest producent urządzenia, krajowe stowarzyszenie firm zajmujących się ochroną przeciwpożarową lub lokalna straż pożarna.
Tak! Techniczna reguła dotycząca stanowisk pracy „Środki przeciwdziałania pożarom” określa kluczowe wymagania z zakresu ochrony przeciwpożarowej, których celem jest zwiększenie bezpieczeństwa w sytuacji zagrożenia pożarowego.
Jako przedsiębiorca lub osoba zarządzająca jesteś zobowiązany do wdrażania technicznych i organizacyjnych działań zapobiegających powstawaniu pożarów. Obejmuje to m.in. zapewnienie i regularne utrzymanie urządzeń służących do gaszenia – w tym gaśnic, które stanowią podstawowe wyposażenie każdego zakładu.
Pracodawca musi zadbać o to, by odpowiednie typy gaśnic były dostępne w wystarczającej liczbie. Ich obecność zmniejsza ryzyko strat materialnych w firmie lub budynku, chroni wartość mienia, obniża odpowiedzialność prawną oraz zapewnia zgodność z obowiązującymi przepisami.
Liczba gaśnic wymaganych w obiektach komercyjnych zależy od powierzchni użytkowej zakładu, rodzaju i ilości znajdujących się w nim materiałów palnych oraz poziomu zagrożenia pożarowego.
Zasada podstawowa zakłada, że na każdej kondygnacji powinno znajdować się co najmniej jedno urządzenie gaśnicze. Im większa powierzchnia obiektu i skala działalności, tym większa liczba gaśnic jest wymagana.
Do określenia zapotrzebowania na przenośne gaśnice stosuje się normę DIN EN3, które wykorzystują jednostki środka gaśniczego jako podstawę obliczeń.
Każdej gaśnicy przypisuje się określoną liczbę jednostek środka gaśniczego w zależności od jej konstrukcji i skuteczności. Dzięki temu można porównywać urządzenia między sobą, a po zsumowaniu jednostek określić łączną zdolność gaśniczą wyposażenia w miejscu pracy.
Przykładowo: w obiekcie o powierzchni 50 m² wymagane jest 6 jednostek środka gaśniczego, przy 100 m² – 9 jednostek środka gaśniczego, a przy 200 m² – 12 jednostek środka gaśniczego. W przypadku 1000 m² konieczne jest 36 jednostek środka gaśniczego, a po przekroczeniu tej wartości na każde kolejne 250 m² należy doliczyć 6 dodatkowych jednostki środka gaśniczego.
W przypadku budynków prywatnych nie ma obowiązkowych przepisów. Posiadanie gaśnicy pod ręką w razie pożaru może uratować życie i zapobiec stratom finansowym. Dla bezpieczeństwa swojej rodziny i mienia zaleca się zakup gaśnic do ochrony przeciwpożarowej.